Hronologija politicke i kulturne istorije Srbije

HRONOLOGIJA POLTICKE I KULTURNE ISTORIJE
(OD VI VEKA DO XIV VEKA)


VI vek Sloveni dolaze do Dunava
567 godine Avari u Panoniji
VII vek Srbi se naseljavaju na Balkan
610-641 g. Vizantijski car Iraklije
623-658 g. Knez Samo ujedinjuje Slovene protiv Avara
625-638 g. Papa Honorije u sukobu sa crkvom u Carigradu
632 g. Mohamed, osnivac islamske religije umire u Medini
638-642 g. Arabljani osvajaju Jerusalim, Mesopotamiju, Aleksandriju
VII v. Islamizacija Severne Afrike
VII-X v. Hazarska drzava u donjem toku Volge
674/749 g. Hriscanski teolog Jovan Damaskin/odbrana kulta ikona/
680 g. Bugari naseljavaju Balkan
711 g. Arabljani osvajaju Pirinejsko poluostrvo
720 g. Langobardski istoricar Pavle Djakon
763 g. Bagdatski kalifat
768-814 g. Franacki kralj Rimski car Karlo I/Sarlmanj/-Karolinzi
796 g. Osnovana manastirska skola u Turu
VII-IX v. Srpski knezevi:Viseslav, Radoslav, Prosigoj
IX v. “OKTOIH”-Osmoglasnik/liturgijsko pojanje/prevod sa gr. na slovenski
809 g. Bugari osvajaju Sofiju/Serdica/
814-840 g. Ludvig Pobozni;poslednji Franacki kralj/Francuska, Nemacka, Italija/
820-885 g. Metodije/stariji brat Konstantinov/Cirilo/
826-869 g. Cirilo, nastavnik filozofije, bibliotekar;otac slovenske pismenosti
843 g. Sabor u Nikeji/uspostavljen kult ikona
858-867 g. Papa Nikola I/sabor u Lateranu;najava podela crkve
867-872 g. Papa harijan II/rukopolozio Metodija za arhiepiskopa Panonije;
bogosluzenje na slovenskom jeziku;Cirilo stvara glagoljicu
867 g. Srbi primaju “Hriscanstvo”
878 g. Prvo pomen Beograda/Singidunum/
886-912 g. Car Lav VI/Mudri/objavljuje “Vasilike”-60 knjiga ; kanonsko, gradjansko
i javno pravo
892-917 g. Petar Gojnikovic,Veliki Zupan Raske
893 g. Kliment. Ucenik Cirila i Metodije, dobija episkopski cin/nastanak cirilice/
893-927 g. Bugarski car Simeon; patrijarsija u Bugarskoj
896-907 g. Arpad, osnivac ugarske dinastije
IX-X v. Petrova crkva kod Novog Pazara/Ras/
900 g. Poceci “Zbirke 1001 noc”; osnivanje medecinske skole u Salernu
905 g. Manastir Sv. Neuma u Ohridu
910 g. Osnovan benediktanski manastir u Klini, u Burgundiji
910-928 g. Kralj Tomislav u Hrvatskoj /ukinuta ninska biskupija/Grgur ninski se
suprostavljao papi Jovanu X
X v. Venecija se oslobodila Vizantijske vlasti; Kordoba kao kulturno srediste
-2-

islamskog sveta/dinastija Omejada/; stvara se osnova srpske knjizevnosti
prevedena ili originalna/bibliografski testovi, jevadjelja,psaltiri/
913-956 g. Vizantijski car Konstantin VII Porfirogenit/u delu O Vladanju Carstvom,
daje dragocene podatke o doseljavanju Srba na Balkan/
927-950 g. Knez Caslav Klonimirovic , vladar Raske, Duklje, Travunije i Bosne
X v. Pojava ogumilske sekte u Makedoniji
936-973 g. Oton I , nemacki kralj, koji je dobio titulu imperator Svetog rimskog
carstva /trajala je ova titula sve do 1806 g./
X v. Persijski pesnik Firdusi/junacki ep Sahnama/
955 g. Oton I pobedjuje Ugre kod Augzburga
955-963 g. Jovan XII”papa dete”titulu dobio u 17 g.Zbacio ga je Oton I
976-1014 g. Car Samuilo, sediste u Prespi, i Ohridu
966 g. Poljaci primaju Hriscanstvo
997 g. Ugarski vladar Geza se pokrstava
1015 g. Kineska enciklopedija u 1000 knjiga
978-1015 g. Knez Vladimir/vladar Kijevske Rusije/
980 g. Pocetak gradnje katedrale u Majncu/romanicki stil/
987-996 g. Ig Kapet/ osnivac francuske dinastije/
988 g. Pokrstavanje Rusa/Kijev srediste mitropolije/
X v. “Zografsko cetvorojevandjelje, najstarije sacuvano slovensko jevandjelje
1016 g. Letopis popa Dukljanina
993 g. Najstariji cirilicni spomenik/Samuilov natpis/u selu German kod Prespe
997-1038 g. Ugarski kralj StefanI “Sveti” krunisan za Ugarskog kralja
XI v. Africka kraljevina Gana dozivljava procvat
XI v. Temnicki cirilicni natpis/selo Donji Katun kod Varvarina/
“Marijansko jevandjelje”; crkvene pesme iz Mineja-srpska redakcija
1000 g. Venecija uspostavlja protektorat nad Dalmacijom i Istrom
1001 g. Papa Silvester II daje Ugarskom kralju Stefanu titulu “apostolski kralj”
nadbiskupija u Estergonu/Ostrogon/
1018 g. Prvi pomen o slavi/krsnom imenu/
1019 g. Uspostavljena Ohridska arhiepiskopija
1019-1054 g. Ruski knez Jaroslav siri pismenost; prva verzija Ruske pravde/ to je Zbornik pravnih normi , utemeljen na obicajnom pravu, kao i na
knezevskim Odlukama
1020 g. Osnovana Raska episkopija
1022 g. Osnovana Nadbiskupija u Dubrovniku
1026 g. Pecenezi prodiru na Balkan
1033-1109 g. Anselm Kanterberijski, engleski teolog, filozof i shiolasticar/”Verujem da
bih razumeo”/
1037 g. Izgradnja katedralne crkve Sv. Sofije u Kijevu
1038-1050 g. Knez Stefan Vojislav vladar Duklje/Zete/
1042-1066 g. Edvard “Ispovednik”anglosaksonski kralj Engleske /”Leges Edwardi
Confesoris, kodeks pravnih obicaja/
1048-1054 g. Papa Lava IX, zasluzan za raskol u Hriscanskoj crkvi

-3-

XI v. Crkva Sv. Sofije u Ohridu; “Provansalski trubaduri u Francuskoj;
“viteska ljubavna lirika”/
1055 g. Turci Seldzuci osvajaju Bagdad
1082 g. Knez Mihajlo, sin Vojislav, dobija krunu od pape, i Zetu proglasava
kraljevinom/to je prvo priznavanje nezavisnosti srpske drzave/
1056/57 g. Ostromirovo jevadjelje iz Novgoroda je najstariji i najlepsi datiran
cirilicni rukopis
XI v. U Milanu osnovana Paterenska sekta/ osnova Bogumilsko ucenje/
1056-1106 g. Car Hajnrih IV u sukobu sa crkvom/”Investitura”/
1060 g. Katedrala u Spajeru na Rajni/romanski stil/
1064 g. madjari preotimaju Beograd Vizantiji
1066-1087 g. Normanski vojvoda Viljem “Osvajac”, postaje Engleski kralj
1067 g. Katolicka biskupija u Baru
1071 g. Turci Seldzuci osvajaju tvrdjavu mancikert u Maloj Aziji ; Normani
osvajaju Bari, poslednje uporiste Vizantije u Italiji
1080 g. Raski Zupan Vukan ; crkva Sv. Mihaila u Stonu
1083-1140 g. Jevrejski filozof i pesnik/Jehuda Halevi/Spanija/; Viljm Osvajac
uspostavlja katastar u Engleskoj
1089 g. Barska biskupija uzdignuta na stepen arhipeiskopije/nadbiskupije/
1091 g. Kumani unistavaju Pecenege
1094 g. Bazilika Sv. Marka u Veneciji
1095 g. Crkveni sabor u Klermonu poziva u krstaski rat
1095-1116 g. Madjarski kralj Koloman/”Pacta Conventa”/ postaje ugarsko-hrvatski kralj
1096/99 g. I Krstaski rat/lorenski vojvoda Gotfrid Bujonski/
1096 g. “Sirotinjska vojska”Petra Pustinjaka masakrirana od Turaka ;krstasi osvajaju Jerusalim ; osnivanje kaludjerskog reda “citercita” asketski ogranak Benediktanaca
1099/1118 g “Povest o minulim vremenima”, Nestorov letopis u Rusiji
1100 g. “Bascanska ploca”, najstariji hrvatski glagoljski natpis ;sirenje jeretickog ucenja u Italiji, Juanoj Francuskoj/Katari-Bogumili/;Pravni fakultet u Bolonji ; Francuski ep “Pesma o Rolanu”
1118 g. Zavrsena katedrala u Pizi/pizanski stil/
1122 g. Konkordat u Vormsku/kraj borbe za investituru/
1135 g. Francuski epski pesnik Kretijen de Troa/”otac francuskog romana”/
1138-1152 g. Rimsko nemacki car Konrad III/sukob sa vojvodom Velfom/sukob “gvelfa i gibelina/
1140 g. Medecinska skola u Monpeljeu;crkva u Sen Deniju/”osnova gotickog stila/
1150 g. Sasi se naseljavaju u Erdelju; osnivanje Univerzitetu u Parizu; medecinska skola u Bolonji; “Hronika Jovane Zonare”vizantijski monah/ima podataka o Srbima/; Osnivanja Moskve/prvi Kremlj od drveta/;Sakson Gramatik, danski istoricar “Gesta Danorum”-Istorija Danske ;gradnja katedrale u Jorku/goticki stil/; Kumanska drzava u juznoj Rusiji ; osnivanje kaludjerskog reda karmelicana /prosjacki red/;
-4-


1163 g. Pocetak izgradnje Bogorodicne crkve u Parizu/goticki stil-zavrsena 1220/
1164 g. Zivopis u Sv. Pantelejmonu u Nerezima
1168-1196 g. Raski Veliki Zupan Stefan Nemanja/sin Zavide/;crkva Sv. Nikole u Toplici; Djurdjevi Stupovi u Rasu; osnivanje Univerzieta Al-Azhar u Kairu; crkva Sv. Bogorodice u Kursumliji;Mletacko-vizantijski rat ;Arapski sultan Saladin osnivac dinastije Ejubida osvaja Jerusalim, Palestinu, Siriju; 1173 g. poceci “Inkvizicije”u katolickoj crkvi; “Alkazar”palata u Sevilji; rodio se Rastko Nemanic/Sv. Sava/; katedrala u Oksfordu; katedrala u Kanterberiju; bosanski ban Kulin odrice se privremeno “Bogumilstva”/; Sv. Franja Asiski u borbi protiv “albizana”, osnivac franjevackog monaskog reda, ka i zenskog reda “klarisa”; Srbija postaje nezavisna drzava; Mir u Konstanci, nemacki kralj Fridrih Barbarosa priznaje pravo Lombardijskim gradovima,a miri se sa Papom
U Japanu “Kamakura”, japanska knjizevnost/istorijski tekstovi i ratne pripovetke/; Drugo Bugarsko carstvo/Petar, Asen/; Nemanja zauzima Duklju, Kotor, Hum; Srpsko poslanstvo kod nemackog cara u Nirnbergu; Treci krstaski rat; Fridrih Barbarosa i Stefan Nemanja se sastaju u Nisu; Rastko Nemanic knez Huma; Manastir Studenica/Bogorodicna crkva/; Miroslavljevo Jevandjelje; osnivanje Tevtonskog reda; Stefan Nemanic se zeni Jevdokijom sinovicom vizantijskog cara Isaka II Andjela; Papa Celestin III zasluzan za oslobodjenje Ricarda Lavljeg Srca iz zatocenistva; Rastko Nemanic odlazi na Sveto Goru ; Jpanski vojni stalez/samuraji/ ogranicava vlast cara/vlast preuzima njihov prestavnik “sogun”/; katedrala u Sartru; “Vukanovo jevadjelje”/prepisivac starac Simeon/; ruski ep “Pesma o polku Igorove”; osnovan manastir Hilandar
1217 g. Stefan Nemanic srpski kralj
1197-1227 g. Dzingis –kan, osnivac mongolske dinastije
1198-1216 g. Papa Inocentije III/papa je namesnik boziji na Zemlji; prodaja indulgencija; zvanicna crkvena inkvizicija; Sveti sava pise “Karejski tipik, Hilandarski tipik; Engleski kralj Jovan bez Zemlje izgubio posede u Francuskoj, izdaje “Magna Charta/; Barski rodoslov-letopis popa Dukljanina; osnivanje bolnice u manastiru Hilandar; Djovani Kaprini , misionar, franjevac/u Mongoliji/, pise HistoriaMongalorum; pocetak gradnje Duzdeve palate u Veneciji; Mali drzana koja je islaminizirana dozivljava procvat; uspon Mletacke republike; Sv. Sava pise Sluzba Sv. Simeona Stupnika; pocetak primene arapskih brojki u Evropi; osnivanje Univerziteta u Kembridzu; Hilandarska povelja Stefana Nemanica; IV Krstaski rat-osvajanje Carigrada; venecija osvaja Krit; Dzingis-kan ujedinjuje Mongole; Nemacki ep o Nibeluzima; prenos mostiju Sv. Simeona u Studenicu-Sava arhiepiskop srpski, Stefan Nemanic se zeni Anom, unukom duzda Enrika Dandola; Sv. Sava pise Studenicki tipik sa Zitijem Sv. Simeona; Djordje Nemanic , Vukanov sin, “Kralj” Duklje;

-5-

Manastir Zica; Zivopis u manastiru Studenica; osnovan katolicki monaski red franjevaca”mala braca”; Domentijan, hilandarski monah pise Zitije Sv. Save, Sv. Simeona; pocetak gradnje goticke katedrale u Remsu; medecinski Fakultet u Bolonji; univerzitet u Oksfordu; engleski filozof Rodzer bekon preteca empirizma; Mongoli osvajaju Peking; “Deciji krstaski rat”; Stefan Nemanic pise Zitije Sv. Simeona; osnivanje monaskor reda dominikanaca, koji su vodili inkvizitorske sudove “psi Gospodnji”; osnivanje Univerziteta u Salamanki; manastir Mileseva, zaduzbina kralja Vladislava; “Krmcija” Nomokanon Save Nemanica; pocetak gradnje katedrale u Amijenu; Manastir u Peci; izgradnja katedrale u Solzberiju; Sv. Sava, Cin obnavljanja istinite vere pravoslavne; Univerzitet u Padovi; Zlatna bula Ugarskog kralja Andrije II/ posebno mesto plemstvu u Ugarskoj, Hrvatska u posebnom polozaju u Ugarskoj/; 1261 g. Obnova Vizantije; Mongoli osvajaju Rusiju; francuski kralj Luj IX”Sveti “/Sen-Luj/vodi VII i VIII krstaski rat; osnivanje Univerziteta u Napulju; Toma Akvinski sholasticar i teolog/Sentencije, O Bicu i sustini, Komentari Aristotela/
1227-1241 g. Smrt Dzingis –kana/nasledjuje ga Ogotaj/; pocetak gradnje katedrale u Toledu; Univerzitet u Tuluzu; pocetak gradnje katedrale u Sijeni; 27. Januara 1236 g. umire arhiepiskop sava u Trnovu; ugovor kralja Vladislava sa Splitom o prijateljstvu; prenos mostiju Sv. Save u Milesevo; Kumani se naseljavaju oko reke Tise; Bogorodicna crkva u triru; u Srbiju dolaze saski rudari; ruski knez Aleksandar Nevski pobedjuej Tevtonce; Zagreb slobodan kraljevski grad/”Zlatna bula ugarskog kralja Bele IV/; srpski srebrni novac dinar/gros/; pocetak gradnje katedrale u Kelnu; pocetak primene baruta u Evropi; izgradnja Vestminsterske opatije u Londonu; Mameluci preuzimaju vlast u Egiptu;
1250 g. Kralj Uros I zeni se Jelenom Anzujskom/ dinastija Anzujaca, sarl, brat francuskog kralja Luja VII/; manastir Moraca/Stefan Nemanic, Vukanov sin/; pojava zlatnog novca u Firenci/”florin”/; osniva se pariska Sorbona-isprva kao teoloska skola/;
1259-1294 g. Kublaj-kan stvara veliku drzavu Mongola; manastir Sopocani; katedrala u Upsali; katedrala u Magdenburgu; Sarl Anzujski kralj Sicilije; italijanski pesnik Dante Aligijeri/Bozanstvena komedija/; Dans Skot, skotski filozof/”Volja zavisi od razuma”-Doktor Subtilis/; italijanski slikar Djoto; manastrir u Gradcu/crkva Sv. Bogorodice/; Marko Polo krece u Kinu; Dubrovnik donosi svoj Statut; Rudolf , osnivac Habzburske dinastije u Austriji; 1274 g. Lijonska unija/pokusaj izmirinja hriscanskih crkava-Katolicka-Pravoslavna/; pocetak proizvodnje papira u Italiji; pocinje kovanje zlatnog mletackog dukata; Boleslavljevo jevandjelje; Filip IV Lepi prenosi papsko sediste u Avinjon; Sicilijansko vecernje/pokolj Francuza/


-6-


1282-1321 g. Kralj Stefan Uros II Milutin Nemanic; Beograd srpski grad; Turski sultan Osman , osnivac dinastije u Turaka, posle propasti Seldzuka; Univerzitet u Lisabonu; Viljem Okamski, sholasticar,filozof razdvaja teologiju od filozofije, ekskomuniciran zbog antipapstva; osnivanje Svajcarske konfederacije; Turci osvajaju Akru na Bliskom Istoku, kraj krstaskih ratova; kralj Milutin se zeni Simonidom, cerkom cara Andronika II Paleologa; Prizrensko cetvorojevandjelje; rudnik Novo Brdo; Etats generaux-plemstvo-svestenstvo-gradjanstvo u vreme kralja Filipa Lepog; Odred katalonaca uspesno ratuje protiv Turaka u Maloj Aziji; Bogorodica Ljeviska u Prizrenu; Zeta je na upravu Milutinovom sinu Stefanu; obnova crkve Sv. Djordja u Starom Nagoricanu; italijanski pisac Djovani Bokaco/”Dekameron”/; crkva Sv. Joakima i Ane u Studecini/kraljeva crkva/; manastir Gracanica; dolazak Stefana decansko iz progonstva;
1326-1362 g. Turski sultan Orhan podize dzamije u Brusi; Stefan Decanski na vlasti u Srbiji; manasit u Decanima; Engleski prevodilac Biblije Viklif, verski reformator; pojava Janicara; Romanov tipik, Jevandjelje Divosa Tihoradica; u Zvecanu imire Stefan decanski; dolazak kralja Dusana na vlast; Ibh-haldun , arapski istoricar;
1337-1453 g. Stogodisnji rat/Engleska –Francuska/; Sintagma Matije Vlastara/zbornik crkvenog, gradjanskog prava/; Pribac Hrebeljanovic logotet cara Dusana, otac kneza Lazara Hrebeljanovica; Engleski pisac Dzefri Cose, Kanterberijske price; crkva Sv. Arhadjela u Lesnovu; milesevski tipik; zavrsetak zidina u Dubrovniku; Dubrovnik dobija Ston, Peljesac, Konavle od kralja Dusana; 16. Aprila 1346 g. Car Dusan u Skoplju krunisan; Mladen Subic gospodar Omisa zeni se Jelenom sestrom cara Dusana; manastir Sv. Arhandjela kod Prizrena; Dusanov Zakonik; Univerzitet u Pragu; Turci na Balkanu; 1355 g. umire car Dusan?
1357 g. Sabor u Skoplju, car Uros”Nejaki”; Simeono Nemanic Paleolog gospodar Epira; Balsici u Zeti; Altoman Vojinovic oko reke Drine; kralj Vukasin oko Prilepa; knez Lazar Hrebeljanovic u Sumadiji, Vuk Brankovic oko Kosova;
1362 g. Turci osvajaju Jedrenje; Istorija Vizantije , Nicifora Grigora/ vazan dokumenat za Srbe/; Salr V Mudri obnavlja biblioteku, Luvr, podstice nauku, podize Bastilju; Grigorije Camblak monah i knjizevnik, najobazovaniji covek svog doba, bio je iguman Decana, a zatim kijevski mitropolit/napisao Zitije Stefana Decanskog/; Vukasin Mrnjavcevic dobija titulu kralja univerzitet u Pecuju; univerzitet u Becu, univerzitet u Krakovu; Bugari pod turskom vlascu
1371 g. Bitka na Marici; pocetak izgradnje crkve Lazarice; smrt cara Urosa;
1377 g. Bosanski ban Tvrtko I , rodjak porodice Nemanic;
1389 g. Kosovska bitka
1389-1427 g. Despot Stefan Lazarevic, sin kneza Lazara Hrebeljanovica
1427-1456 g. Despot Djuradj Brankovic
-7-

1557 g. Obnovljena Pecka Patrijarsija/bila ukinuta 1463 g./; prvi patrijarh Makarije Sokolovic , brat Mehmeda pase Sokolovica;
1683-1791 g. Austrijsko-Turski ratovi; Seoba Srba pod Arsenijem III Carnojevicem
1751-1753 g. Seoba Srba u Rusiju
1739 g. Beogradski mir
1804 g. Srpska revolucija
1835 g. Ustav Knezevine Srbije
1848 g. Srpska Vojvodina
1882 g. Kraljevina Srbija
1903 g. Petar I Karadjordjevic
1912/3 g. Balkanski ratovi
1914-1918 g. I Svetski rat
1918-1941 g. Kraljavina Srba, Hrvata, Slovenaca/Kraljavina Jugoslavija/
1941-1945 g. Okupacija Srbije od strane Nemacke/NDH-Ustaska drzava, italijanska okupacija Kosova, Bugarska okupacija Makedonije,
1944 g. Uskrsnje bombardovanje Saveznika beogarda
1945-1980 g. Josip Broz Tito/ dozivotni predsednik Jugoslavije/
1991-1999 g. Gradjanski ratovi na tlu Jugoslavije/ 6 drzava/
1999 g. NATO bmbarduje Srbiju